Türkiye’de yetişen zehirli mantar türleri

Zehirli mantar türleri sayı bakımından tüm mantarlara kıyasla çok fazla olmasa da tüketilmesinin sonuçları ölüme kadar gitmektedir ve bu nedenle zehirli mantar konusuna ciddiyetle yaklaşılması gerekir. Zehirli mantarları anlamanın pratik bir yolu bulunmamaktadır. Ancak birazdan vereceğimiz mantarlar yabanidir ve yalnızca uzmanları tarafından ayırt edilebilir. İşte Türkiye’de yetişmekte olan zehirli mantarlar…

Ağulu mantar

Ağulu mantar Türkiye’de yetişen “Cüce kız, Meşe mantarı, Horoz mantarı” gibi isimlerle de tanınan Cantharellus cibarus ile karıştırılabilir. Fakat bu tür daha yumurta sarısı renkli, üzeri yağlımsı gibi, lamellerinin çatallı ve aralarının birleşmiş olmasıyla ayırt edilir. Bu mantar, yaz başından sonbahar sonlarına kadar özellikle yapraklı ağaçların kütükleri üzerinde gruplar halinde ortaya çıkar.

Bu mantar nedeniyle oluşan zehirlenme olaylarında belirtiler, sindirimden sonra 30 dakika ile 3 saat arasında ortaya çıkar. Ağır ve şiddetli mide bulantısı, kusma, ishal ve karın ağrıları tipik belirtilerdir. Bunun yanı sıra, terleme, tükürük, gözyaşı ve bronş salgılarında artma, bronkospazm, miyozis, görme bulanıklığı, hipotansiyon ve bradikardi gibi belirtiler görülür.

Yalancı dede mantarı

Ölümcül bir mantar olan yalancı dede mantarı Avrupa’nın genelinde ve Asya’nın bazı bölgelerinde bulunur ve amatoksin denen zehri bünyesinde barındırır. Dede mantarı başta olmak üzere yenebilen çeşitli türlere çok benzeyen bu zehirli mantar, yenmesi durumunda şiddetli karaciğer toksisitesine yol açar ve hemen tedavi uygulanmadığı takdirde ölümcül sonuçlara yol açabilir.

Ölüm Meleği (Köygöçüren, Evcikkıran)

Köygöçüren mantarı ülkemizde ölüm meleği mantarı da olarak bilinmektedir. Bu mantar birçok kişinin ölümüne neden olmuştur. Bu nedenle ülkemiz ve dünya genelinde ölümcül mantar zehirlenmelerinin % 90’ına bu mantar sebep olmaktadır.

Evcikkıran mantarı yenildikten 8 veya 12 saat sonra ilk belirtilerini gösterir ve 3-4 gün içinde karaciğer ve böbrek metabolizmasının yok olmasına neden olur. Bu mantarın zehrini yok eden herhangi bir madde henüz bulunamamıştır.

Şeytan mantarı

Bu mantar türü Türkiye’ de Karadeniz bölgesinde görülmektedir. Ülkemizde mantar kesildiğinde mavileşirse zehirlidir inanışı yer almaktadır. Ancak bu durum her mantar için doğru değildir. Kesildiğinde mavileştiğinde tüketilebilen mantar türleri de bulunmaktadır.

Bu nedenle zehirli mantarı anlamak için bu durum baz alınmamalıdır. Şeytan mantarı zehirli etkisini esas olarak sindirim sistemi üzerinde gösterir. Dünya üzerinde ölüme sebep olabilen 20 kadar çok zehirli mantar türünden biridir.

Amanita pantherina

Çok miktarda mantar zehirlenmesinden sorumludur. İlkbahardan sonbahara kadar bulunabilir. Büyük, gösterişli ve hoş kokuludur. Genelde çocuklar ve hayvanlar tarafından kazara yense de, bazen yetişkinler halüsinojen etkileri için tüketirler. Amanita muscaria’ya nazaran çok daha etkili bir zehirli mantardır.

Sinek mantarı

Topraktan bir yumurtanın içindeymiş gibi silindirik top halinde çıkan bu mantar sonrasında açıldığında 5/20 cm yi çapına ulaşabiliyor. Sap uzunluğu 10/20 cm arası değişiyor.

Yanlışlıkla yenildiğinde yarım saat veya 3 saat arasında ilk belirtiler ortaya çıkar. Şiddetli bağırsak ve mide bozukluğu, kısmi felç, nefes alım zorluğu ve halüsinasyonlar yol açar. Mantarlar ancak yenilmesi halinde etki eder. Dokunma, koklama sorun yaratmaz.