---

 

Kızılırmak vadisine veda gezisi

1355 kilometre boyu ile ülkemizin en uzun nehri olan Kızılırmak üzerine bir baraj daha kuruluyor. Kurulan bu baraj vadi üzerindeki Sinop, Samsun ve Çorum’a bağlı bazı köyleri tamamen bazı köylerin bir bölümünü sular altında bırakacak.

 

Büyük resim için üzerine tıklayınız

 

Su altında kalacak köylerde birkaç aydan beri giderek hızlanan taşınma, boşaltma, kurtarma çalışmaları sürdürülüyordu. Şimdi bu çalışmaların sonuna gelindi. Baraj altında kalacak vadiyi ve köyleri son bir defa görmek, fotoğraflarını çekmek ve vedalaşmak için bir gezi yaptık. Belki de bu vadiyi hiçbir zaman böyle göremeyeceğiz.

 

İlk fotoğraflarımızı baraj inşaatına yakın bir kayanın üzerinden çektik. Kızılırmak’ın kargı ile baraj arasında kalan bölümü ırmağın en dar yerlerindendir. Bu darlığa karşın gene de ırmağın iki yakasında kimi zaman dar kimi zaman biraz geniş bir tarım arazisi bulunur. Barajın kurulduğu yere gelince tarım arazileri sona eriyor ve vadi tamamen bir boğaz haline geliyor. İki yakasında bulunan yüksek kayalar, derin uçurumlarla vahşi bir görünüm alıyor.

 

İki hafta kadar önce barajın tahliye kanallarının kapatılacağı ve su tutulmaya başlanacağını duymuştuk ama gittiğimiz gün (11 Aralık 2011 Pazar) henüz su tutulmamıştı. Köylerde ertesi gün su tutulacağına dair bir söylenti duymuştuk. Belki de bu söylenti nedeni ile bizim gibi buraları son bir defa görmek için gelen 5-6 otomobil gördük.

Vadi bölgemizin gözde balık tutma yerlerindendi. Buralara bölge dışından da balık avı meraklıları gelirdi.

 

En güzel fotoğrafı çekebilmek için korka korka en yüksek ve en sivri kayanın üzerine çıktık. İki tarafa doğru fotoğrafları çektik. İnerken de yöremizde yetişen her mevsim yeşil yapraklı endirek ağacının meyvelerinin tadına baktık. Akdeniz bölgesinde de yetişen bu ağaca sandal ağacı da diyorlar.

 

Bu vadide Akdeniz yöresine has başka bir ağaç daha var. Bütün vadi yamacı yabani zeytinlerle kaplı. Hatta bunlardan bazılarının üzerinde zeytini bile vardı. Zeytinler dalında kararmış. Tadına baktık, tuzlanarak acı suyu akıtılmadığı halde pek acı değildi.

 

 

Kışla Mahallesi

Barajın üstündeki ilk yerleşim yeri Fakılı Köyü’nün Kışla Mahallesi’dir. Kışlanın kurulu bulunduğu yamacın hemen önünde fazla bir tarım arazisi yoktur. Kışlalıların arazisi köyün aşağısında ve biraz yukarısındadır. Kışlalılar tarlalarını domuz zararından korumak için çardaklar, derme çatma kulübeler yapmışlar.

 

Kışla’ya vardığımızda köyde çatısı kalmış tek yapı olan caminin çatısının ahşap kısımları kesilip alınıyordu. Caminin ahşabını Fırıncı Ahmet Üner söktürüyor. Ahşap kısımlar kara fırın ekmeği yapmakta kullanılacak.

 

Caminin içinden dışından fotoğraflar çektik. Bu caminin özelliği kesme taştan yapılmış olmasıdır. Aslında köydeki evlerin çoğu aynı kesme taştan yapılmıştır. Bu taşlar köyün yamacından testere ile kesilerek alınmıştır. Aslında bunlar taş değil, travertendir.  Zamanında bir kişi bu yamaçtaki taşları almak için köylüye yeni bir traktör teklif etmiş, ama köylü kabul etmemiş. Şimdi köy de taş çıkarılan yamaç da su altında kalacak.

 

 

Traverten yamaç

Traverten oluşumuna dik yamacın yukarısından çıkan bir su kaynağı neden oluyor. Kaynaktan çıkan su yamaçtan aşağı inerken taşıdığı yüksek orandaki mineralleri aktığı yatağa, suyun içine düşen ot yaprak, ağaç dalı gibi her şeyin üzerine bırakıyor. Giderek kalınlaşıp yükseliyor, sonra da başka bir mecra bulup o taraftan akmaya ve travertenler oluşturmaya devam ediyor.

 

.
 

Yamacı ve suyun çıktığı kaynağı görmek için yola çıktık.

Köylü buradan çıkan suyu kullanmak için iki tane havuz yapmış. Havuzlardan birinin kapağını açmışlar boştu. Havuzların içi nedense köveke bağlamamıştı.

 

Suyun yamaçtan düze indiği yerde Kışlalılardan Dursun Kalyoncu’yu bulduk. Elindeki cep telefonu ile etrafın görüntülerini kaydediyordu. Şimdiden köyün özlemini duymaya başlamışlar. “Her akşam videoda köyün eski halini seyrediyoruz” diyor.

 

Yamaçtaki işe yarar ağaçlar, belli bir düzeye kadar kesilmiş. Akan suyu takip ederek yukarı tırmanmaya başladık. Suyun içine ne düşmüşse hemen etrafını bir çökelti katmanı sarmaya başlamış. Bunlarda değişik, ilginç şekiller oluşturmuş. Bunları fotoğraflayarak yukarı tırmandık ve suyun kaynağına kadar ulaştık.

 

Suyun çıktığı kaynak

Kaynak ağaçların kesildiği çizginin 8-10 metre kadar yukarısında kalıyor. Demek ki bu kaynak su altında kalmayacak.

 

Kaynağı gördükten sonra inmeye başladık. Yamacın kimi yerlerinde testere ile kesilerek alınmış taşların geride kalan yerlerini gördük. Kışla’nın yukarıdan birkaç fotoğrafını daha çekerek buradan ayrıldık.

 

 

Fakılı

Yolda Fakılı Köyü’nden Ramazan Bilgiç ile oğlu Fatih’i gördük. Ramazan Bilgiç evlerinin ve arazilerinin yok bahasına ellerinden alınmaması için nerede ise tek başına mücadele edenlerden biridir. Kendi elleri ile yazdığı pankartlar hala yolun kenarında asılı durmaktadır.

 

Bir zamanların güzel köyü Fakılı şimdi bombalanmış gibi görünüyor. Orada da hızlı bir yıkım, yükleme ve taşıma sürüyor. Son malzemeler sökülüyor, son ağaçlar kesiliyor. Evler yıkılmış, duvarlar sökülmüş, geriye upuzun bacalar kalmış.

 

 

Elimizde fotoğraf makinelerini görenler; “Halimizi yazın, medyaya verin” diyorlar. Biz “Olan olmuş, biten bitmiş. Medyaya vermenin artık ne yararı olacak?” diyoruz. “Belki mahkemeleri çabuk bitirirler” diyorlar.

 

 

Aşağı Darıçay
 

Aşağı Darıçay Köyü Saraydüzü ilçesinin Kızılırmak’ın karşı yakasındaki tek köyüdür. Eskiden Vezirköprü’ye bağlı olan bu köy birkaç yıl önce bir oylama yaparak Saraydüzü ilçesine geçti. zaten Kızılırmak üzerine köprü yapıldıktan sonra Aşağı ve Yukarı Darıçayı köyleri yönlerini yakınlık ve ulaşım kolaylığı nedeni ile Saraydüzü ve Boyabat’a dönmüştü. Şimdi Aşağı Darıçayı köyü kalkıyor, Yukarı Darıçayı köyü yeniden suyun öte yakasında kalıyor.

 

Köyün uzaktan fotoğraflarını çekiyoruz. Yaylaoğlu çeltik fabrikasından dönüyoruz. Buradaki Aşağı-Yukarı Darıçayı köylerini gösteren tabela bile tahrip olmuş.

 

Köprüden geçip köye yaklaşıyoruz. Köye girişte mukavva bir levha gözümüze ilişiyor. Bu levhayı baraja karşı öfkeli bir vatandaş dikmiş.

 

Anlaşıldığına göre levhanın üzerine bir boynuz iliştirmiş. Ama biri bu boynuzu almış. Ama levhayı diken KELHSN55-57 rumuzlu kişi bu ihtimali de göz önünde tutarak “Sökene kazuğu hediyemdir” notunu yazmış.

 

 

Aşağı Darıçayı’nda çok az insan kalmış. Kimisi kendi evini söküyor, kimisi ise enkazını aldığı evin işe yarar ahşap kısımlarını söküyor. Diğer köylerdeki bombardımandan arta kalmış köy görüntüsü burada da var. Minareye çıkıp köyün genel bir görüntüsünü almak istiyoruz ama kapısı kapalı olduğu için giremiyoruz ve dönüyoruz.

 

 

Ding ve Değirmen

Dönerken çeltik fabrikasının arkasındaki ding ve değirmene uğruyoruz. Buradaki ding belki de Kızılırmak vadisinin en yeni dingidir. Bizim çocukluğumuzdan hatırladığımız kadarı ile dingler derme çatma yapılardır. Burada önümüze epeyce beton kullanılarak yapılmış sağlam bir yapı çıktı.

 

Fabrikanın arkasında bir ding olduğunu biliyorduk ama sık ağaçlar arasında kaldığı için binasını göremiyorduk. Ağaçlar kesilmiş, çatısı alınmış ve hem ding hem de değirmenlik yapmış yapı ortaya çıkmış.

Çeltik fabrikalarından önce çeltik dibeklerde dövülerek kabuğundan ayrılarak ve pirinç yapılırdı. Çeltik dibekler insan gücü ile dövülürdü. İşte dingler de dövme işi su gücü ile yapılırdı. Her dingde iki dibek su gücü ile çalışırdı.
 

Burada gördüğümüz yapıda hem değirmen taşlarını hem de dingin dönen çarkını gördük. Demek ki Kızılırmak’tan alınan su buradan geçirilerek birkaç değirmen ve bir ding çalıştırılıyormuş. Çeltik fabrikalarının çıkması ile dingler önemini yitirdi ve kullanılmaz oldu.

 

 

Kızılırmak'la ve bir zaman önceki cıvıl cıvıl halini hatırladığımız köylerle vedalaşıp ayrılıyoruz.

 

 

Yorumcuların dikkatine! Yasal Uyarı! Yorumlarınızı anlaşılır bir dille ve dilbilgisi kurallarına uygun olarak özenle yazınız. BÜYÜK HARF kullanmayınız. Tekrar okuyarak yanlışlarınızı düzeltiniz. Anlaşılmaz kısaltmalar yapmayınız. Lütfen yorumlarınızda terbiye dışı sözler kullanmayınız. Yazılan yorumların sorumluluğu yazarına aittir. Sonradan pişman olunacak hukuki sorunlarla karşılaşmamak için kişi veya kurumlara yöneltilmiş olan eleştirileriniz hakarete varmasın. Yorumlar denetlendikten sonra yayına verilecektir. Yazılarımızda yanlış ya da kusurlu bir konu bulunursa bunu lütfen bize bildiriniz.
Yukarıdaki Sözleşmeyi/Uyarıları kabul ediyorum.
'Evet' Yazın:
İsim:
E-mail:	(isteğe bağlı)
Beni Hatırla Beni Unut