Lozan Antlaşması'nın 129. Maddesi

AK Parti Balıkesir Milletvekili’nin İsmet İnönü’ye hakaret içeren paylaşımı sonrasında gözler Lozan Antlaşmasına çevrildi. Büyük tepki çeken tweette yer alan Lozan’ın 129. Maddesinde ne deniyordu?

Konuyu tarihçi Sinan Meydan değerlendirdi:

Tülay Babuşçu’nun iddiası:
Babuşçu’nun paylaştığı Twitt’te, Dr. Mehmet Hakan Sağlam’ın yazdığı öne sürülen şu mesaj yer aldı:
“Masa başında toprak nasıl kaybedilir içimizdeki hainleri anlatalım; Lozan Barış Antlaması madde 129: Türk hükümetince Anzak (Arıburnu) bölgesindeki toprak parçaları İngiliz İmparatorluğuna bırakılacaktır... Evet, uğruna 253 bin şehit verdiğimiz Arıburnu İsmet İnönü tarafından İngiltere toprağı haline getirilmiştir. Gelibolu Arıburnu sahilinde Türk devleti asker bulunduramaz, hiçbir şey inşa edemez. İnanmayan Geziciler, ulusalcılar, CHP’liler Lozan Antlaşmasının 129. maddesini okusun da Lozan’ın başarı mı yoksa hezimet mi olduğunu öğrensin. Cumhuriyetin lider sultası Lozan’da; Suriye, Mısır, Irak, Filistin, Kudüs, Yemen, Cezayir, Libya, 12 Adalar ve Balkanları verip geldi.”

"128. MADDEYE BAKMADAN 129 MADDE BİR ŞEY İFADE ETMEZ"

Peki ama tarihi gerçek ne?

Mehmet Hakan Sağlam ve Tülay Babuşçu bilerek veya bilmeyerek tarihi gerçekleri çarpıtmış yalan söylemiştir.

Şöyle ki:
Lozan Antlaşması’nın 129. Maddesi, her şeyden önce Lozan Antlaşması’nın 128. Maddesini açıklayan bir maddedir. Bu nedenle 128. Madde bilinmeden 129. Madde hiçbir şey ifade etmez.

Lozan’ın 128 Maddesine göre;

“Türkiye Hükümeti, Britanya İmparatorluğu, Fransa ve İtalya Hükümetlerine karşı kendi toprakları üzerinde bunların savaş alanında, yaralı olarak veya hastalıktan ölen kara ve deniz askerleri ile esir olduktan sonra ölen askerlerine, sivil tutuklara ait GÖMÜLME YERLERİ, MEZARLIKLAR, ÜSTÜ KAPALI YERLERDEKİ MEZARLAR, ÖLENLER ANISINA DİKİLMİŞ ANITLAR VE BUNLARIN İÇİNDE BULUNDUĞU BÜTÜNJ ARSA VE ARAZİLER ayı ayrı veya bütün olarak ebediyen bu üç devlete terk edilmiştir. Aynı şekilde 130. Maddede belirtilen komisyonlar tarafından birleştirilen MEZARLIKLARI, KEMİK MAHZENLERİNİ, ANITLARI YAPMAK İÇİN gelecekte gerekli görülecek olan araziyi kendilerine vermeyi kesin olarak kabul eder.
Bundan başka, bu defin yerlerine, mezarlıklara, üstü örtülü yerlerdeki mezarlara, ölenlerin anısına dikilmiş anıtlara girişler serbest olacaktır .Türkiye Devleti, bu yerlere gidişi gelişi sağlayacak yolları yaptıracaktır. (…)
Yukarıdaki hükümler, terk edilen topraklarda Türkiye egemenliğine engel değildir.”

128. MADDE NE DİYOR?

Çok açıkça görüldüğü gibi Lozan 128 maddede Türkiye Devleti savaşlarda Türkiye topraklarında ölen İngiliz, Fransız ve İtalyan askerlerinin mezarlıklarının, ölenler anısına dikilmiş anıtların bulunduğu yerleri  “Türkiye’nin bu topraklardaki egemenliği devam etmek koşuluyla” bu ülkelere bırakmıştır.

Lozan 129 madde ise şöyle:

 “Türkiye Hükümeti tarafından verilecek arazi arasında özellikle Britanya İmparatorluğu için 3 numaralı haritada gösterilmiş olan, Anzak denilen topraklar ve Arıburnu arazisi dahil olacaktır. Britanya İmparatorluğu, kendisine verilen topraklardan aşağıdaki koşullarda yararlanacaktır:
1. Adı geçen topraklar, bu barış anlaşmasında belirtilen amaçlardan başka amaçlarla kullanılmayacaktır.
2. Türkiye Hükümeti, mezarlıklar da dâhil olduğu halde bu araziyi denetleme hakkına sahip olacaktır.
(…)
4 . Bu arazide koruyuculara gerekli olanlardan başka bina yapılmayacaktır.
7. Bu toprakları ziyaret etmek isteyen kişiler silahlı olmayacaktır. Türkiye Hükümeti, bu yasağı denetleme hakkına sahip olacaktır.
8. 150 kişiden fazla olan ziyaretçi kafilesinin gelişinden bir hafta önce Türk hükümetine haber verilecektir.”

"YABANCI ASKERLERİN MEZARLARININ ARAZİSİ O ÜLKELERE BIRAKILDI, EGEMENLİĞİ TÜRKİYE'DE"

Yine çok açıkça görüldüğü gibi Lozan 129 Maddede Anzak ve Arıburnu bölgesinde de Britanya İmparatorluğu’na mezarlık yapımı ve anıt inşası için toprak verilmiştir. Bilindiği gibi Çanakkale Savaşlarında bu bölgelerde çok sayıda Anzak ve İngiliz askeri ölmüştür. Yani Türkiye Devleti, o ölen askerler için yapılacak mezarlık arazisi bırakmıştır. Ayrıca 128. Maddede açıkça ifade edildiği gibi bu toprakların egemenlik hakkı Türkiye Devleti’nindir. Ayrıca 129. Maddede bu toprakların “belirtilen amaçlardan başka amaçlar için kullanılamayacağı”  ve “Türkiye Hükümeti’nin bu araziyi denetleme hakkına sahip olduğu” belirtilmiştir.

"TOPRAK VERİLMESİ SÖZ KONUSU DEĞİL"

Yani ortada Babuşçu’nun dediği gibi bir toprak kaybı veya toprak verilmesi söz konusu değildir. Yapılan uluslar arası hukuka uygun olarak ölen askerlere mezarlık ve anıt yapılması için yer verilmesidir. Bu toprakların egemenliği denetimi Türkiye’nin elindedir.

"O TOPRAKLAR DAHA ÖNCE KAYBEDİLDİ"

Babuşçu’nun “Suriye, Mısır, Irak, Filistin, Kudüs, Yemen, Cezayir, Libya, 12 Adalar ve Balkanların” Lozan Antlaşmasıyla kaybedildiği iddiası ise yine gerçek dışıdır. Çünkü bu toprakların bir kısmı 1912 Trablusgarp Savaşı, bir kısmı 1913 Balkan Savaşları bir kısmı ize 1914-1918 I. Dünya Savaşı ile kaybedilmiştir.
 
Gördüğüm şu ki; Şah Fırat operasyonuyla toprak kaybedilmesine gerçekçe bulmak için tarihi gerçekler çarpıtılmaktadır.

Lozan Antlaşmasının ilgili maddelerinin orjinal hali
NOT: Antlaşma Türkçe ve Fransızca olarak yazılıp imzalanmıştır.