Bir zamanlar Ayancık'ta

FOTO RÖPORTAJ: VOLKAN ATILGAN ARŞIVI

Sinop Ayancık ormanları, 2 Temmuz 1928 tarihinde ismini Zindan-Çangal bölgelerinden alan Belçikalı Zingal tarafından sözleşme ile 50 yıllığına kiralandı.

O zamana kadar belki bir işletmenin adını bile duymamış bölge halkı, Zingal şirketinin sözleşmeye istinaden hemen işletmeciliğe başlamasıyla yepyeni bir hayatla tanıştı. Ağaç ve insan taşımak üzere ormana 92 km ray hattı döşendi. Makinelerle üretilen elektrik enerjisi, hava hattının çalıştırılmasında ve iş merkezi olan Çangal ile civar köylerin enerji ihtiyacında kullanıldı. Bu hali ile 1930'lu yıllarda Ayancık, Cumhuriyet'in kurulduğu ilk yıllarda elektriğin var olduğu sayılı yerleşim birimlerinden biri oldu.

Bölge halkından binlerce kişi şirket için çalışırken, halkın sosyal hayatında da büyük değişiklik oldu. Tenis kortları, voleybol ve futbol takımları, sinema, kantin gibi tesislerle ve yabancı mühendislerin münasebetleriyle yöre insanı, yabancı kültürden oldukça etkilendi.

Kültürel değişimin yanında coğrafya da başka bir hale bürünmeye başlamıştı. Zaman zaman 400–450 metreküpe varan tomruk sevkiyatının  ormanları tahrip edilmesi nedeniyle sözleşme, 14 Mart 1945 tarihli Bakanlar Kurulu Kararı ile feshedildi. Belçika-Alman-Polonya-Rus ve İsviçre ortaklığına dayanan, Türkiye'nin en büyük, dünyanın 2. büyük kereste fabrikası da böylelikle işlemez oldu. Fotoğrafçı Volkan Atılgan, Zingal tecrübesinin fotoğraflarını Ayancık Orman İşletme Müdürü Zekeriya Aslan'ın arşivinden tek tek temizleyip bugüne belge olarak bıraktı.

Uygulamasında sorunlar olan 2B yasası ile ilgili tartışmalar devam ederken, çevrecilerin yasaya karşı açtığı dava da sonuçlanmak üzere. Bu dava sonucunda açıklanacak karar ormanların aleyhine olursa, ekolojik dengeyi zedeleyecek, geri dönüşü olmayan çevre sorunlarını beraberinde getirecek. Volkan Atılgan, ormanların madencilerin kullanımına açılması yerine Zingal şirketinin temellerini attığı ray hatları yenilenip genişletilerek, Ayancık'tan hatların uzandığı köylere giden turistik amaçlı bir faaliyete dönüştürülmesinin daha yararlı bir çalışma olacağını düşünüyor. Bu düşüncesinden hareketle “Tarabalar Bir Ayancık Belgeseli, Arşiv ve Fotoğraf Projesi”ni yürütüyor. Yaklaşık 57 bin hektar ormanlık alanın yüzde 90'ı verimli ormanlardan oluşan Ayancık'ta tahribatın ve sevgisizliğin önüne geçebilmek için ortaya atılan bir fikrin etrafında şekillenen çalışma takdiri hak ediyor.

Haber: Zaman Pazar