Hızır Günleri Başladı

Bir sene “yaz” ve “kış” olarak ikiye ayrılmıştır; yaz mevsimi için “Hızır” kış mevsimi için “Kasım” denmektedir. 186 gün olan Hızır Günleri, 6 Mayıs’tan başlayıp 7 Kasım akşamına kadar, 179 gün olan Kasım Günleri ise 8 Kasım’dan başlayıp 5 Mayıs akşamına kadar devam eder.

Halk takvimi, belli bir yörenin iklim koşulları ve yaşamsal etkinliklerine dayalı bir şekilde uzun deneyimler sonucunda ortaya çıkan ve yerel özellikleri ifade eden bir zaman bölümlemesidir. Esasen yöre insanının kültürel bir miras olarak edinmiş olduğu bu zaman bölümlenmesiyle ülke genelinde kabul edilen fakat yerel unsurlara göre farklılaşan durumlar ifade edilmektedir.

Halk takvimi, insan-doğa İlişkilerinde doğanın egemenliğine yenik düşmemek için halk tarafından oluşturulmuş ve kırsal kesimde yaşam bu takvime göre yönlendirilmiştir. Geleneksel tarım ve hayvancılığa ilişkin her türlü etkinlik, bu takvime göre düzenlenmiştir.

Halk takviminde yıl, Hızır günleri ve Kasım günleri olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Bu ayırım genel olarak iki mevsimin varlığını kabul etmeye dayanan eski bir takvim anlayışından kaynaklanmaktadır. Ülkenin her yanında yaygınlaşan bu anlayışa göre bir sene “yaz” ve “kış” olarak ikiye ayrılmış; yaz mevsimi için “eyyam-ı rûz-ı Hızır” ya da kısaca “Hızır” kış içinse “eyyam-ı rûz-ı Kasım” veya “Kasım”; denmekteydi. 186 gün olan Hızır Günleri, 6 Mayıs’tan başlayıp 7 Kasım akşamına kadar devam etmektedir. Hıdırellez’le başlayan bu mevsimin başlangıcı halk arasında “yılbaşı” olarak kabul edilerek çeşitli kutlamalarla karşılanır. 179 gün olan Kasım Günleri ise 8 Kasım’dan başlayıp 5 Mayıs akşamına kadar devam eder. Kasım Günleri’nin kırkına gelince bazı hayvanlar kış uykusuna yatarlar. Bu döneme Arapça kırk manasına gelen “erbain” denmektedir. Sonra elli manasına gelen “hamsin” dönemi başlar, elli günlük olan bu dönem oldukça soğuk geçmektedir. Zemheri, Bocuk ve Tahta Atımı dönemlerinden sonra cemreler düşmeye başlar ve 3. cemre’nin düşmesinin ardından Kocakarı Soğukları adı verilen bir dönem başlar. Martın Dokuzu ve Nisanın Beşi’nden sonra artık havalar ısınmaya başlamıştır.

Yöreden yöreye göre değişebilen bu zaman bölümlemesi, çoğu kez tarım ve hayvancılığın yanında denizle de ilişkilendirilerek bir halk takvimi oluşturulmuştur. Bu takvim eski müneccimler ve takvim hazırlayan kişiler tarafından yazılı hale getirilmiştir.

Bu takvime göre:

6 Mayıs - Hıdrellez

9 Mayıs - Doğu Rüzgârlarının Esmesi

12 Mayıs - Yağmurların Kesilmesi

16 Mayıs - Filizkıran Fırtınası

17 Mayıs - Gül Mevsiminin Başlaması

20 Mayıs - Kokolya Fırtınası

23-24 Mayıs - Ülker Fırtınası

30 Mayıs - Kabak Meltemi

3-4 Haziran - Kuzey Rüzgârlarının Esmesi

7-8 Haziran - Ekin Biçme Zamanının Başlaması

10-11 Haziran - Ülker Doğuşu Fırtınası

16 Haziran - Güney Rüzgârlarının Esmesi

20 Haziran - Uzun Günlerin Başlaması

21 Haziran- Gündönümü Fırtınası

25 Haziran - Uzun Günlerin Sonu

26 Haziran - Kızılerik Fırtınası

30 Haziran - Yaprak Aşısı Zamanı

4 Temmuz - Sam Rüzgârlarının Esmesi

8-10 Temmuz - Çark Dönümü Fırtınası

16-18 Temmuz - Sıcakların Artması

27 Temmuz - Karaerik Fırtınası

31 Temmuz - Sıcak Günlerin Başlaması

7 Ağustos - Sıcak Günlerin Sonu

22 Ağustos - Sam Rüzgârlarının Sonu

26-27 Ağustos - Leyleklerin Gitme Zamanı

28 Ağustos - Mihrican Fırtınası

6 Eylül - Bıldırcın Geçimi Fırtınası

13 Eylül - Çaylak Fırtınası

16-17 Eylül - Sıcakların Azalması

27-28 Eylül - Kestane Karası Fırtınası

30 Eylül - Turna Geçimi Fırtınası

3 Ekim - Koç Katımı Fırtınası

8 Ekim - Yaprakların Dökülmeye Başlaması

10-11 Ekim - Meryemana Fırtınası

15 Ekim - Yağmurların Başlaması

19 Ekim - Bağbozumu Fırtınası

20-21 Ekim - Suların Soğuması

26 Ekim - Balık Fırtınası

31 Ekim - Ağaçların Budanmaya Başlanması

3 Kasım - Lodos Rüzgârlarının Başlaması

5 Kasım - Kuş Geçimi Fırtınası

8 Kasım - Kasım Başı

9- 10 Kasım - Pastırma Yazı

18 Kasım - Böceklerin Kışlığa Çekilmesi

22 Kasım - Güney Rüzgârlarının Esmesi

28 Kasım - Ağaçlardan Suların Çekilmesi

29- 30 Kasım - Ülker Dönümü Fırtınası

1- 2 Aralık - Kuzey Rüzgârlarının Esmesi

9- 10 Aralık - Karakış Fırtınası

19- 20 Aralık - Uzun Gecelerin Başlaması

21 Aralık - Erbain Başlangıcı

26 Aralık - Uzun Gecelerin Sonu

28- 30 Aralık - Gündönümü Fırtınası

9 Ocak - Zemheri Fırtınası

26 Ocak - Kışın En Şiddetli Zamanı

29 Ocak - Ayandon Fırtınası

30 Ocak - Erbain’in Sonu

31 Ocak - Hamsin’in Başlangıcı

7 Şubat - Ağaç Dikme Zamanı

19 Şubat - Kuşların Çiftleşme Zamanı

20 Şubat - 1. Cemre (havaya düşer)

26 Şubat - Leyleklerin Gelmeye Başlaması

27 Şubat - 2. Cemre (suya düşer)

2- 3 Mart - Soğukların Kırılması

5- 6 Mart - 3.Cemre (toprağa düşer)

7- 9 Mart - Ağaçlara Su Yürümesi, Bağ Budama ve Kalem Aşısı Zamanı

10- 18 Mart - Kocakarı Fırtınası

19 Mart - Kırlangıçların Gelmeye Başlaması

20- 21 Mart - Nevruz

21- 22 Mart - Hamsin’in Sonu

23- 24 Mart - Kozkavuran Fırtınası

27- 29 - Çaylak Fırtınası

2- 3 Nisan - Çiçeklerin Açılmaya Başlaması

4 Nisan - Bülbül Ötmesi (Feryâd-ı Andelib)

6- 7 Nisan - Kırlangıç Fırtınası

15 Nisan - Kuğu Fırtınası

19- 24 Nisan - Sitte-i Sevir Fırtınası

25 Nisan - İpekböceğinin Çıkması

4 Mayıs - Çiçek Fırtınası